Onze-Lieve-Vrouw-ten-Schelde kapel

Lang geleden

Tijdens en kort na de oorlogsjaren 1940-1945, verhuisden tal van gezinnen vanuit de kernstad (Antwerpen-RO) naar de plage van Sint-Anneke (gemeenzaam ‘de plage’ of ‘het strand’ genoemd, en nu officieel Sint-Annastrand).  Aanvankelijk waren daar alleen zomerverblijven maar geleidelijk aan werden dat vaste verblijfplaatsen. De bewoners ervan waren aangewezen op de enige parochiekerk op Antwerpen-LO om de zondagse eucharistie mee te vieren. Dat was echter dik een half uur te voet door een, toen nog, desolaat landschap.

De paters-dominicanen die in december 1944 de pastorale zorg voor de bewoners van Antwerpen-Linkeroever hadden gekregen, vonden de afstand tussen het zuiden van LO (de parochiekerk) en het noorden van LO (de plage) te groot voor de bewoners van laatst genoemde locatie, die de misvieringen wilden bijwonen. Dat moest dichter bij huis kunnen, vonden ze, en het duurde niet lang of ze voegden de daad bij het woord.

Pater-pastoor Frans Janssens († 22-07-1995) vertrouwde de pastorale zorg voor de bewoners van het hoge noorden toe aan zijn pater-onderpastoor Géry Mahieu († 01-10-1984). Die zorgde ervoor dat hij mis kon lezen dicht bij de bewoners: eerst in een pand in de Thonetlaan en daarna in een leegstaand zomerhuisje op de plage.

In de zomer van 1948 werd een houten barak aangeschaft die tot in 1954 dienst deed als voorlopige kapel. De houten barak werd geplaatst op een gehuurd terrein net buiten de toenmalige concessie Sint-Annastrand, nu parkeerterrein westelijk van de Gloriantlaan. (de houten barak was afkomstig van het ontruimde Amerikaanse repatriëringskamp ‘Top Hat’).

In de winterperiode was er één zondagsmis, in de zomerperiode, omwille van de zomergasten en de dagtoeristen, waren er twee.

In 1951 kregen pastoor Fr. Janssens en onderpastoor G. Mahieu andere taken. Pater Ludovicus Berghmans († 02-08-1978) werd dan pastoor van de Sint-Annaparochie en pater Andries Quaghebeur († 15-09-2003) onderpastoor. Ook nu kreeg de onderpastoor de pastorale zorg voor de plage.

Bouwen van het kerkje

De kapel (lees de barak) werd na verloop van tijd te klein en minder geschikt voor de eredienst. Pater Quaghebeur vond dat er een kerkje moest gebouwd worden, niet te groot en niet te klein, maar wel in duurzaam materiaal. En zo geschiedde.

Er werd een stuk grond gehuurd (westelijk van de Gloriantlaan), architect Jos Bogaerts tekende de plannen, ingenieur Theo Foubert deed de betonstudie en de bevoegde diensten verleenden de bouwtoelating.

Op 16 maart 1953 werd met de bouwwerken begonnen en een maand later was, mede door toedoen van Jules Vinck, de fundering klaar.

In “Ons parochieblad, Sint-Annastrand” van 27 september 1953 lezen we: Op 21 september 1953 werd de eerste steen gelegd voor onze nieuwe kapel. Stilaan maar zeker zal de kapel oprijzen. Wij danken hartgrondig al diegenen die dagelijks hun vrije tijd, zonder enige vergoeding, wegschenken aan dit edel werk ter ere van O.L.V.-ter-Schelde. Wij nodigen iedereen uit om in de mate van het mogelijke een handje toe te steken…

Een gelukkig toeval zorgde er voor dat ‘de pater’ (Quaghebeur) op een bijzonder gunstig moment een oud Volkswagentje cadeau kreeg van een zekere mevrouw Marguerite Van Ex. Met deze auto was de ‘bouwpater’ altijd onderweg: om parochianen te vervoeren, zieken te bezoeken, bedeltochten te ondernemen (om het bouwen zo voordelig mogelijk te maken), om bouwmaterialen te schooien en te vervoeren, en nog zoveel meer.

Tientallen sponsors (van waar allemaal is niet bekend) en dito medewerkers, kerks en niet-kerks, van de plage en uit Zwijndrecht en omstreken, die op vrijwillige basis de handen uit de mouwen staken, zorgden ervoor dat de bouwactiviteiten flink opschoten. In het parochieblad nummer 9 van februari 1954 staat: Een warme oproep wordt gedaan tot al wie kan om op zaterdag 27 februari te helpen bij het plaatsen van de pannen op onze nieuwe kapel. En in het parochieblad nummer 10: een zeer hartelijk dankwoord aan de talrijke medewerkers die spijts het gure regenweer tot na 22 u gewerkt hebben om de pannen op onze nieuwe kapel te krijgen. De meiboom kon geplaatst worden!

De nieuwbouw was het resultaat van vakbekwaamheid en belangloze, enthousiaste inzet van velen. Georges en François Lippeveld uit Zwijndrecht, die de coördinatie en de technische leiding hadden, mochten, samen met alle medewerkers en sponsors, terecht fier en trots zijn op het resultaat.

Het is een blijk van dankbaarheid en respect om al die kerkbouwers en pioniers niet te vergeten. 

Ingebruikneming van de kerk

Het nieuwe kerkje (toen sprak men over kapel) van de plage of Sint-Annastrand, of O.L.V.-ter-Schelde, was in zoverre klaar dat er, met toestemming van de bisschop van Gent, op 15 augustus 1954 de eerste eucharistievieringen konden plaatsvinden. Dat gebeurde onder grote belangstelling zodat de kerk al te klein leek en stoelen waren er, uiteraard, tekort.

De uitnodiging voor de eerste misvieringen luidde als volgt (ingekort):

“Geachte familie, op het feest van O.L.V.-Hemelvaart, zondag 15 augustus 1954 heeft de opening plaats van ons nieuw kerkje, opgericht ter ere van O.L.V.-ter-Schelde. De missen van 9 en 11 u worden opgedragen in grote dankbaarheid voor de weldoeners die door hun handenarbeid, door hun geldelijke steun, door de geschonken bouwstoffen of hoe dan ook, dit kerkje gebouwd hebben. Het is nog niet helemaal klaar maar het is toch reeds zover af dat wij het, zij het voor een keer, op het grote feest van  O.L.V.-Hemelvaart, zullen kunnen in dienst nemen.”

De zondagen nadien werden de missen gelezen in de houten barak opdat het kerkje gemakkelijker zou kunnen afgewerkt worden.
Naast het kerkgebouw werd gelijktijdig een vleugel aangebouwd voor twee kleuterklassen die op 01-09-1954 in gebruik werden genomen. De houten barak, ex-noodkapel, deed nog enige tijd dienst als scoutslokaal.

Inzegening van de kerk

Op zondag 05-12-1954 werd het kerkje van O.L.V.-ter-Schelde ingezegend. Uiteraard een feestelijke dag die niet onopgemerkt zou blijven én met een gevulde agenda:

• om 9 u wordt de laatste mis opgedragen in de houten kapel
• om 10.30 u aankomst van Mgr. Calewaert, bisschop van Gent, die de inzegening doet
• om 11 u gezongen mis opgedragen door H.E.P. Camerlinck, Provinciaal van de dominicanen
• na de mis inwijding en bezichtigen van de klaslokalen en begroeting van de bisschop
• de bisschop maakt, samen met pastoor Berghmans en onderpastoor Qaughebeur, een wandeling op het Sint-Annastrand
• om 16 u afsluiting met lof

Parochiekerk

Het noordelijk deel van Linkeroever werd in 1961 een kapelanij van de Sint-Annaparochie en in 1963 een zelfstandige parochie. Van dan af kon men sprekenvan de parochiekerk van Onze-Lieve-Vrouw-ter-Schelde (zie “Parochie:  Beknopte historiek”)

Het kerkgebouw en het interieur werd door de gelovige gemeenschap gekoesterd en door veel bereidwillige handen onderhouden. 

In 1975 was het duidelijk dat dringende versterkingswerken dienden uitgevoerd aan de houten gebinten, de draagconstructie van het dak, die de muren ‘naar buiten duwden’. Ook de elektrische leidingen waren aan vernieuwing toe. In januari 1976 werd gestart met een grote operatie versterken, vernieuwen en verfraaien. Het resultaat van de ingreep was een opvallende aanpassing van het interieur naar een idee van pastoor Marcel Van Assche. Daardoor werd tegemoet gekomen aan de eisen van de nieuwe liturgie waarbij de celebrant met het aangezicht naar het volk staat. Men voelde zich dichter bij het eucharistisch gebeuren betrokken. Een geslaagde operatie.

De parochiekerk verwoest

Op zondagmorgen 23 januari 2000 werd een poging tot brandstichting geconstateerd aan de houten inkomdeur van de kerk.
Op donderdagmorgen 09 maart 2000, tussen 5 en 6 u, is de kerk volledig uitgebrand.

Noch de oorzaak, noch de mogelijke brandstichter(s), is gekend.

De totale verwoesting van het stemmige en geliefde kerkje trof de hele parochiegemeenschap in het hart. Er heerste grote verslagenheid en onbegrip, vooral bij de regelmatige kerkgangers die nu hun vertrouwde gebedsruimte kwijt waren. En het zal nooit meer zijn zoals het voordien was.

Met het slopen van de ruïne werd begonnen op 11 januari 2001.

Het beeld “O.L.V.-ter-Schelde”

Het portaal van de kerk (maar zonder de toren), met de voorgevel en daaraan het Mariabeeld, bleef na de brand overeind en werd behouden als symbool en als herinnering. Het beeld “O.L.V.-ter-Schelde” stelt de patrones van de Schelde voor, in gezelschap van de H. Kristoffel die het kindje Jezus draagt. In de rechterhand houdt Maria een scheepje waarover een rozenkrans hangt. Het beeld is van de hand van de Antwerpse beeldhouwer Albert Poels.

Het voorportaal werd ingericht als een bescheiden bidkapelletje dat gebruiksklaar is in augustus 2002.

De parochiale eucharistievieringen werden na deze rampzalige gebeurtenis aanvankelijk gehouden in de Sint-Annakerk en vanaf 1 januari 2001 (pastoor Brems van de Sint-Lucasparochie is dan met pensioen) wordt daarvoor gebruik gemaakt van de Sint-Lucaskerk.

Niet alleen de kerk maar ook de parochie O.L.V.-ter-Schelde bestaat niet meer. De drie parochies van Antwerpen-Linkeroever zijn op 04.04.2004 gefusioneerd tot één parochie HH. Anna en Joachim. In 2006 volgde de naamsverandering in: Sint-Anna-ten-Drieën